17/4/10

The Shock Doctrine

Κάτι μου θυμίζει η κατάσταση που βιώνουμε αυτή την εποχή και έψαξα και βρήκα τι είναι. Είναι η εφαρμογή του «Δόγματος του Σοκ». Το «Shock doctrine», η θεωρία που ανέπτυξε η Καναδή δημοσιογράφος Νάομι Κλάιν στο ομότιτλο βιβλίο της «Shock doctrine – The rise of Disaster Capitalism» (Το Δόγμα του Σοκ – Η άνοδος του Καταστροφικού Καπιταλισμού) που το «Dow Jones Business News» ανακήρυξε «ίσως το πιο σημαντικό βιβλίο του 21ου αιώνα για την οικονομία».
Η συγγραφέας υποστηρίζει ότι οι νεοφιλελεύθεροι -που κυριαρχούν τις τελευταίες δεκαετίες στη διεθνή οικονομική σκέψη και πρακτική- χρησιμοποιούν κάθε λογής κρίσεις και καταστροφές, από πολέμους και τρομοκρατικές επιθέσεις μέχρι σεισμούς, φτώχια και οικονομική χρεοκοπία για να επιβάλουν τη ριζική αλλαγή της χώρας που έχει πληγεί. Είναι μια άποψη που είχε εκφράσει πριν περίπου πενήντα χρόνια, ο θεωρητικός του νεοφιλελευθερισμού Μίλτον Φρίντμαν, γράφοντας τότε: «Μόνο μια κρίση παράγει πραγματική αλλαγή» και μπορεί να οδηγήσει σε απελευθέρωση από την «τυραννία του status quo». Όταν δε μιλάνε για αλλαγή, οι νεοφιλελεύθεροι ιδεολόγοι εννοούν την
«αγία τριάδα» που λατρεύουν: Ιδιωτικοποιήσεις, περιορισμός του κράτους και περικοπές των κοινωνικών δαπανών.
Υπάρχουν δε πολλά παραδείγματα, κατά τη δημοσιογράφο κ. Κλάιν. Στις ΗΠΑ η καταστροφή της Νέας Ορλεάνης από τον τυφώνα Κατρίνα, έκανε πραγματικότητα αυτό που η κυβέρνηση Μπους επιχειρούσε για χρόνια: Μέσα σε μερικούς μήνες όλα τα δημόσια σχολεία της πόλης καταργήθηκαν και αντικαταστάθηκαν από ιδιωτικά. Το ίδιο και η κοινωνική ασφάλιση. Μετά από το Μεγάλο Τσουνάμι στις ακτές της Νοτιοανατολικής Ασίας, οι παρθένες παραλίες δημοπρατήθηκαν σε τουριστικά θέρετρα.
Το 1989, η σφαγή στην πλατεία Τιεν Αν Μεν του Πεκίνου, επέτρεψε στην κινεζική ηγεσία να ξεκινήσει τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις που μετέτρεψαν ένα κλειστό κομμουνιστικό καθεστώς σε καπιταλιστικό Δυτικού τύπου.
Στη Ρωσία, μετά το 1991, το σοκ από την πτώση του κομμουνισμού έκανε δυνατή την εφαρμογή της «θεραπείας σοκ» που ιδιωτικοποίησε την κρατική οικονομία.
Άλλα παραδείγματα, είναι ο πόλεμος στα Φώκλαντ το 1982, η Ασιατική δημοσιονομική κρίση του 1997 και ο τυφώνας Μίτσι του 1998.
Στην περίπτωση της Χιλής μετά το 1973, όπου το νεοφιλελεύθερο πείραμα εφαρμόστηκε για πρώτη φορά, η κοινωνία ήταν τραυματισμένη από το πραξικόπημα του Πινοσέτ και την οικονομική κρίση που είχε προηγηθεί. Μάλιστα, η συγγραφέας του Shock Doctrine υποστηρίζει ότι στη Χιλή τα απάνθρωπα βασανιστήρια χρησιμοποιήθηκαν για να επιβληθεί η… «ελεύθερη αγορά».
Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία της νεοφιλελεύθερης αυτής συνταγής είναι να δημιουργηθεί ένα είδος συλλογικού τραύματος, ενός είδους δυνατού σοκ της κοινωνίας – πειραματόζωο.
Γι’ αυτό και έγραψα στον πρόλογο ότι εμένα κάτι μου φέρνουν στο νου όλα αυτά.

(Δημοσιεύτηκε στην Αμαρυσία στις 23/3/2010)