11/8/14

Στάνλεϊ Κιούμπρικ: Μικρό αφιέρωμα σε ένα μεγάλο σκηνοθέτη

Με αφορμή αυτές τις μέρες την πρώτη προβολή της ταινίας Fear And Desire του ιδιοφυούς σκηνοθέτη Στάνλεϊ Κιούμπρικ, που απεβίωσε αφήνοντας ημιτελή την ταινία «Μάτια Ερμητικά Κλειστά», θα αποτολμήσουμε μια μικρή αναφορά στο βιογραφικό του και στο πολυσχιδές έργο του, ώστε να αντιληφθούν οι νεώτεροι γιατί μια ασπρόμαυρη ταινία του 1953, όπως το «Fear And Desire» διαρκείας μόνον 62 λεπτών, αποκαταστάθηκε ψηφιακά από τη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου των ΗΠΑ και ξανακυκλοφόρησε φέτος (και στη χώρα μας από τη New Star).
Σύντομο βιογραφικό
Ο Κιούμπρικ γεννήθηκε το 1928 στο Μανχάταν και ο πατέρας του, του έμαθε σκάκι όταν ήταν 12 χρονών, ένα χόμπι που θα τον ακολουθούσε σε όλη του την ζωή, ενώ έναν χρόνο αργότερα αγοράζοντας του μια φωτογραφική Graflex, τον έκανε να γοητευτεί από την φωτογραφία.
Ως έφηβος ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την τζαζ μουσική και επιχείρησε για μικρό χρονικό διάστημα να εργαστεί σαν μουσικός.
Ενώ βρισκόταν ακόμη στο γυμνάσιο επιλέχθηκε ως επίσημος φωτογράφος του σχολείου για έναν χρόνο. Το 1946, εξαιτίας των χαμηλών του βαθμών δεν μπόρεσε να συνεχίσει την εκπαίδευση του σε κάποιο κολέγιο, παρακολούθησε κάποια μαθήματα στο City College της Νέας Υόρκης (CCNY) και μετά την αποφοίτηση του εργάστηκε σαν φωτογράφος, συμπληρώνοντας το εισόδημα του παίζοντας σκάκι. Παράλληλα, έγινε μαθητευόμενος φωτογράφος στο περιοδικό Look, στο οποίο αργότερα εργάστηκε σαν μόνιμος και ξεκίνησε να παρακολουθεί προβολές ταινιών στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (ΜοΜΑ) και στους κινηματογράφους της Νέας Υόρκης, οι οποίες επηρέασαν το μετέπειτα έργο του. Το 1951, μετά από ενθάρρυνση του ενός φίλου του, ξεκίνησε να κάνει μικρά ντοκιμαντέρ για το The March of Time, και δημιούργησε το «Day of the Fight». 
Τα επόμενα 40 χρόνια θα αναδείκνυαν το ιδιοφυές ταλέντο του ως σκηνοθέτη, σεναριογράφου, παραγωγού και φωτογράφου των ταινιών του.
Το 1999, ο 70χρόνος Στάνλεϊ Κιούμπρικ πέθανε από καρδιακή προσβολή στον ύπνο του, στο Hertfordshire της Αγγλίας, όπου και διέμενε τα τελευταία 40 χρόνια. 
Ταινίες – σταθμοί
Από τις πιο δημοφιλείς ταινίες της καριέρας του υπήρξαν οι εξής, οι οποίες όλες χαρακτηρίστηκαν σταθμοί στην ιστορία του κινηματογράφου: «Σπάρτακος» (1960), «Λολίτα» (1962), «SOS Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα» (1964), «2001: Οδύσσεια του Διαστήματος», (1968), «Κουρδιστό Πορτοκάλι» (1971), «Μπάρυ Λύντον» (1975), «Λάμψη» (1980), «Full Metal Jacket» (1987), «Μάτια Ερμητικά Κλειστά» (1999).
Οι ταινίες του, που ανήκουν σε όλα σχεδόν τα κινηματογραφικά είδη, προκάλεσαν και συνεχίζουν να προκαλούν αίσθηση εξαιτίας των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους. Υπήρξε τελειομανής. Ενδεικτική της τελειομανίας του ήταν και η προσοχή που έδινε ο ίδιος στην κυκλοφορία των ταινιών του σε άλλες χώρες, αφού είχε πλήρη έλεγχο της μετάφρασης τους και γύριζε εναλλακτικές εκδοχές τους. Με αφετηρία την ταινία του «2001: Οδύσσεια του Διαστήματος», σε όλες σχεδόν τις ταινίες του -εκτός από το «Full Metal Jacket»- χρησιμοποίησε ηχογραφημένη κλασική μουσική, ενώ σαν στοιχείο ειρωνείας τοποθετούσε εύθυμα ακούσματα ποπ μουσικής σε σκηνές ερήμωσης και καταστροφής.
Βραβεία και υποψηφιότητες
Πέντε ταινίες του, ήταν υποψήφιες για Όσκαρ σε διάφορες κατηγορίες, συμπεριλαμβανομένου και αυτού της Καλύτερης Ταινίας για τα «SOS Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα», «Κουρδιστό Πορτοκάλι» και «Μπάρυ Λύντον», και Καλύτερης Σκηνοθεσίας για το «2001: Οδύσσεια του Διαστήματος», «SOS Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα», και «Μπάρυ Λύντον». Τα περισσότερα βραβεία για τα οποία προτάθηκαν οι ταινίες του, ήταν στους τομείς της κινηματογράφησης, καλλιτεχνικού σχεδιασμού, συγγραφή σεναρίου και μουσικής. Όλες οι ταινίες του, μέχρι το τέλος της καριέρας του προτάθηκαν για τουλάχιστον μια Χρυσή Σφαίρα και Όσκαρ (μαζί με αρκετές υποψηφιότητες για τα βραβεία BAFTA).
Το 1997, τρεις από τις ταινίες του επιλέχθηκαν από το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου για το κατάλογο των 100 καλύτερων ταινιών στην Αμερική: το «2001: Οδύσσεια του Διαστήματος» βρέθηκε στο νούμερο 22 (φέτος 1η στις 100 ταινίες Επιστημονικής Φαντασίας του Time Out), το «SOS Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα» στο 26 και το «Κουρδιστό Πορτοκάλι» στο 46.
(Δημοσιεύτηκε 9/8/14 στην Αμαρυσία)