Την Παρασκευή 19 Φεβρουαρίου
2016 πέθανε ο Ουμπέρτο Έκο, διάσημος
φιλόσοφος, σημειολόγος, κριτικός λογοτεχνίας, δοκιμιογράφος και
μυθιστοριογράφος
Ο Έκο είχε γεννηθεί στην
Αλεσσάντρια του Πιεμόντε το 1932. Από το 1975 έχει την έδρα της Σημειωτικής στο
Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, ενώ από το 1988 είναι πρόεδρος του Διεθνούς Κέντρου
Μελετών Σημειωτικής στο Πανεπιστήμιο του Σαν Μαρίνο.
Είναι συγγραφέας πολλών
μελετών και δοκιμίων, που έχουν μεταφραστεί και εκδοθεί σε πολλές γλώσσες ανά
τον κόσμο. Το πρώτο του βιβλίο εκδόθηκε το 1965, ενώ στο πρώτο του μυθιστόρημα,
το «Ονομα του Ρόδου», που ήταν και η μεγαλύτερη εκδοτική επιτυχία του, είχε συνδυάσει
την επιστήμη του, με τη μεσαιωνική, αστυνομική πλοκή κι έγινε παγκοσμίως
γνωστός. Το βιβλίο εκδόθηκε το 1980, πούλησε περισσότερα από 10 εκατομμύρια αντίτυπα
σε περίπου 30 γλώσσες και το 1986 έγινε ταινία από τον Ζαν Ζακ Ανό, με
πρωταγωνιστή τον Σον Κόνερι. Για το μυθιστόρημα αυτό, τιμήθηκε με το βραβείο
Strega (1981), και το Medicis Etranger (βραβείο που δίνεται στον καλύτερο ξένο
λογοτέχνη στην Γαλλία) το 1982.
Ξεκίνησε να σπουδάσει Νομική
στο Πανεπιστήμιο του Τορίνο, αλλά εγκατέλειψε και ακολούθησε σπουδές
Μεσαιωνικής Φιλοσοφίας και Λογοτεχνίας. Έκανε το διδακτορικό του στην Φιλοσοφία
το 1954, ολοκληρώνοντας τη διατριβή του για τον Θωμά Ακινάτη. Αυτό το θέμα
αποτέλεσε και το αντικείμενο του πρώτου του βιβλίου «Ζητήματα αισθητικής στον
Θωμά Ακινάτη».
Άρχισε την ενασχόλησή του με
τη δημοσιογραφία και, παράλληλα, δέχθηκε την θέση του διευθυντή Πολιτιστικού
Προγράμματος στην Κρατική Ιταλική Τηλεόραση (RAI). Αυτό του έδωσε την ευκαιρία
να δει την κοινωνία μέσα από τα μάτια των ΜΜΕ, που τότε μονοπωλούνταν και
ελέγχονταν από την κυβέρνηση.
Φεύγοντας από τη RAI, έγινε γενικός επιμελητής
του μη λογοτεχνικού τομέα του εκδοτικού οίκου Bompiani στο Μιλάνο και άρχισε να
γράφει τη στήλη «Diario Minimo» (Ελάχιστο Ημερολόγιο, που αργότερα το εξέδωσε
σε βιβλίο) στην εφημερίδα «Il Verri». Μέσα από τη στήλη αυτή, άρχισε να
εστιάζει το ενδιαφέρον του και να εκλεπτύνει τις απόψεις του στη Σημειολογία
και τις επιπτώσεις της στην κοινωνία. Μελέτησε σε βάθος τις κοινωνίες από τον
Μεσαίωνα ως σήμερα και τα κοινά στοιχεία ανάμεσα στις γλώσσες, στα σύμβολα και
στην κοινωνική ανάπτυξη.
Έχει γράψει δεκάδες δοκίμια:
«Πώς γίνεται μια διπλωματική εργασία», «Μεταξύ ψεύδους και ειρωνείας»,
«Κήνσορες και θεράποντες», «Ο υπεράνθρωπος των μαζών», «Θεωρία της
σημειωτικής», «Η Αποκάλυψη του Ιωάννη», «Πέντε ηθικά κείμενα», «Πρώτο ελάχιστο
ημερολόγιο», «Δεύτερο ελάχιστο ημερολόγιο», «Η ποιητική του Τζέιμς Τζόις», «Τι
πιστεύει αυτός που δεν πιστεύει», «Εμπειρίες μετάφρασης», «Κατασκευάζοντας τον
εχθρό», «Περί λογοτεχνίας» κ.ά., ενώ παράλληλα συνεργάστηκε με πολλές
εφημερίδες.
Στον τομέα της μυθοπλασίας,
ξεκίνησε με τα «Το όνομα του Ρόδου» και «Το επιμύθιο στο Όνομα του Ρόδου» (1980)
και συνέχισε με «Το Εκκρεμές του Φουκώ» (1988), «Το νησί της προηγούμενης μέρας»
(1994), «Μπαουντολίνο» (2001), «Η μυστηριώδης φλόγα της βασίλισσας Λοάνα» (2006),
«Το κοιμητήριο της Πράγας» (2010), «Φύλλο μηδέν» (2015). Σχεδόν όλα τα έργα
του, κυκλοφορούν μεταφρασμένα στη χώρα μας, με κυριότερη μεταφράστρια την κ.
Έφη Καλλιφατίδη, από τους εκδοτικούς οίκους «Γνώση», «Μαλλιάρη» «Ελληνικά
Γράμματα» και πρόσφατα «Ψυχογιό».
Ο Έκο γνώριζε άπταιστα πέντε
γλώσσες, μεταξύ των οποίων αρχαία ελληνικά και λατινικά, που χρησιμοποιούσε
πολύ συχνά στα επιστημονικά και λογοτεχνικά βιβλία του. Περνούσε τον καιρό του
με τη γυναίκα του και τα δύο παιδιά τους, ανάμεσα στο σπίτι του στο Μιλάνο (σε
ένα διαμέρισμα με μια βιβλιοθήκη 30.000 βιβλίων) και στο εξοχικό του στο Ρίμινι
(ένα κτήμα του 17ου αιώνα, στο οποίο παλιά στεγαζόταν ένα σχολείο Ιησουιτών).
Επιπλέον:
Για πολύ καιρό στην προμετωπίδα του blog ανέφερα κάτι που είχε πει: «Ο δημοσιογράφος δεν έχει το χρέος να είναι αντικειμενικός, έχει όμως την υποχρέωση να είναι τίμιος και να γνωστοποιήσει ότι αυτή είναι η άποψή του».
