Διαβάζοντας την «Μητροπολιτική αίσθηση» του Georg Simmel (1858 – 1918) Γερμανού φιλόσοφου, κοινωνιολόγου και θεωρητικού του πολιτισμού, αντιλαμβάνεσαι γιατί είναι ο πρωτοπόρος της οικολογικής προσέγγισης της πόλης σε μια εποχή που ακόμα δεν κινδύνευε το περιβάλλον, όπως εκλαμβάνουμε το κίνδυνο αυτό σήμερα.
Το βιβλίο «Μητροπολιτική αίσθηση», που κυκλοφόρησε φέτος από τις εκδόσεις Άγρα, στις 88 σελίδες του περιέχει δύο δοκίμια του Σίμελ γραμμένα το 1902 και το 1907 αντίστοιχα, τα οποία παραμένουν επίκαιρα και ρίχνουν νέο φως στη σύγχρονη μητροπολιτική συνθήκη και απαντούν -τουλάχιστον στο πλαίσιο των μέχρι τότε δεδομένων- σε ερωτήματα όπως: Ποιά είναι η ψυχολογία του κατοίκου της μεγαλούπολης; Ο ρυθμός της ζωής του πηγάζει από την ατομικότητά του; Πώς προσαρμόζεται στους κανόνες της κοινωνίας; Και το σημαντικότερο: τί αισθάνεται και γιατί το βλέμμα, η ακοή, η όσφρηση είναι τόσο σημαντικά στην κατανόηση των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων στο αστικό περιβάλλον;
Το πρώτο δοκίμιο, «Οι μεγαλουπόλεις και η διαμόρφωση της συνείδησης» είναι ένα από τα διασημότερα του Γκέοργκ Ζίμμελ. Προερχόμενο από μια διάλεξη που έδωσε το 1902 στο Ίδρυμα Gehe της Δρέσδης, προσφέρει μια συναρπαστική προσωπογραφία της σύγχρονης μητρόπολης. Tί είναι γι’ αυτόν η μητρόπολη: το χωνευτήρι μιας μετάλλαξης των αισθητηριακών εμπειριών και νοοτροπιών. Για πρώτη φορά ο Σίμελ φέρνει στο προσκήνιο τον αντίκτυπο που έχει η μεγαλούπολη στην ψυχική και φυσική ζωή των κατοίκων της, στις βαθύτερες λειτουργίες του νευρικού συστήματος.
Από την άλλη, το δοκίμιο «Κοινωνιολογία των αισθήσεων», που κυκλοφόρησε πέντε χρόνια αργότερα, αναλύει αφενός την κοινωνική λειτουργία των αισθήσεων – διακρίνοντας τους ρόλους της όρασης, της ακοής και της όσφρησης – και αφετέρου τις μορφές κοινωνικοποίησης που παράγονται από αυτές.
Αν εξεταστούν μαζί, τα δύο δοκίμια συνιστούν το μανιφέστο μιας αισθητηριακής ανάγνωσης της πόλης, με την έννοια ότι η πόλη δεν γίνεται κατανοητή ως φυσικός χώρος ή κοινωνική δομή, αλλά εξετάζεται με βάση τους όρους σωματικών εμπειριών.
Τα κείμενα αυτά επηρέασαν έντονα διανοητές και καλλιτέχνες, όπως τον Βάλτερ Μπένιαμιν, τον Γιόζεφ Ροτ των Βερολινέζικων χρονικών, τον πρώιμο Μπρεχτ, τον σκηνοθέτη Φριτς Λάνγκ, τον ζωγράφο Γκ. Γκρος, τον χαράκτη Φρανς Μάζερέελ και πολλούς άλλους.
