ΧΛΑΜΥΔΑ Λεξικό ταινιών

Ακριβώς δέκα χρόνια μετά την πρώτη έκδοση, το κινηματογραφικό λεξικό ΧΛΑΜΥΔΑ του Άγγελου Πολύδωρου επανακυκλοφόρησε το 2021 από τις Εκδόσεις Αμαρυσία, εμπλουτισμένο με νέες ταινίες, νέα σχεδίαση και νέα ταξινόμηση, αλλά και επιπλέον στοιχεία στις ταινίες που περιελάμβανε η Α΄ έκδοση.
Ταινίες που ανήκουν στην κατηγορία που το Hollywood ονόμασε Sword and Sandal Movies, ενώ η γαλλική διανόηση του ‘50 μετονόμασε σε Peplum (Χλαμύδα, στα Ελληνικά).
Πρόκειται για φιλμ, που αποτύπωσαν (και συχνότερα διαστρέβλωσαν) την αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή μυθολογία και ιστορία όπως:. Ηρακλής, Ο Ιάσων και οι Αργοναύτες, Ο Τρωικός Πόλεμος, Οδύσσεια, Μέγας Αλέξανδρος, Μασίστας, Σπάρτακος, Ιούλιος Καίσαρ, Κλεοπάτρα, Ο Χιτών κ.ά.  Όλα αυτά και πολλά άλλα, που άφησαν τη σφραγίδα τους –έστω και ως cult movies- στην ιστορία του κινηματογράφου, αποτελούν το περιεχόμενο του Λεξικού ΧΛΑΜΥΔΑ.

Στην εμπλουτισμένη Β΄ έκδοση περιλαμβάνονται:
  • Μια σύντομη ιστορία της εξέλιξης του είδους από το 1897 μέχρι το 2020
  • Πλήρης αναλυτικός κατάλογος ταινιών (credits, σύνοψη και σχόλια) συμπεριλαμβανομένων και των νέων ταινιών μετά το 2010: Μαρία Μαγδαληνή, Μπεν Χουρ, Ανάσταση, Οι Θεοί της Αιγύπτου, Αστερίξ: Η Κατοικία των Θεών, Η Έξοδος: Θεοί και Βασιλιάδες, Νώε, Ηρακλής: Οι Θρακικοί Πόλεμοι, Ηρακλής: Η Αρχή του Θρύλου, 300: Η Άνοδος της Αυτοκρατορίας, Φωτιά Πάνω Από την Πομπηία, Η Οργή των Τιτάνων, Αθάνατοι και Ο Αετός της Αυτοκρατορίας
  • Πάνω από 270 φωτογραφίες, αφίσες και στιγμιότυπα από τα back stage.
  • Βιογραφικά σημειώματα των σημαντικότερων σκηνοθετών του είδους.
  • Συνοπτικό ευρετήριο όλων των τίτλων (ελληνικών και ξένων) με τους οποίους έχουν προβληθεί κατά καιρούς οι ταινίες.

Γράφτηκε για την Α΄ έκδοση: «Το ευαγγέλιο της Χλαμύδας (...) Ένας οδηγός ταινιών με ήρωες της μυθολογίας της αρχαίας Ελλάδας και της Ρώμης από τα πρώτα χρόνια του σινεμά (…)» (Γιάννης Ζουμπουλάκης, «Το Βήμα της Κυριακής»)

Λίγα λόγια για το συγγραφέα: Ο Άγγελος Πολύδωρος, γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, πολιτικές επιστήμες και δημόσια διοίκηση στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, όπου μελέτησε δημοσιογραφία και κινηματογράφο.  Άρχισε να γράφει το 1987 στην εφημερίδα «Αμαρυσία» και κριτική κινηματογράφου ξεκίνησε το 1990, ενώ από το 2011 συνεργάζεται και με το myfilm.gr. Πέραν της κριτικής ταινιών, έχει γράψει πολλά ειδικά κινηματογραφικά αφιερώματα και έρευνες («Ιστορία της Επιστημονικής Φαντασίας», «Τζέιμς Μποντ & Παγκοσμιοποίηση», «Λογοκρισία & Ελληνικός Κινηματογράφος» κ.ά.) Η «Χλαμύδα» είναι η πρώτη του μεγάλη έρευνα που κυκλοφόρησε σε βιβλίο (δύο εκδόσεις). 

INFO
Σελίδες: 280 / Σχήμα 14Χ21 εκ. / ISBN: 978-960-88260-7-6 / Λιανική τιμή: 25,00 ευρώ
Κεντρική διάθεση: Εκδόσεις Αμαρυσία / Ταχ. Δ/νση:  Οδός Αμαρυσίας Αρτέμιδος 27 - Μαρούσι 15123
Τηλέφωνα: 2108066485, 2108066507 / e-mail: info@amarysia.gr



ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΣΤΗΝ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΤΗΣ  ΝΕΤ (12/1/2012)





ΕΓΡΑΨΑΝ ΓΙΑ ΤΗΝ Α΄ ΕΚΔΟΣΗ
Χρήστος Νάστος στο blog mikrosserifis στις 18-9-2014 με τίτλο «Εμείς προτείνουμε...»«Μία εκδοτική έκπληξη αποτέλεσε για τον γράφοντα το βιβλίο αυτό το 2011, σε μία εποχή άκρατης κρίσης, οικονομικής και πνευματικής της χώρας μας. Όλες οι ταινίες που περιλαμβάνονται σε αυτό το κομψότατο βιβλίο των 210 σελίδων υπό τη μορφή ενός κινηματογραφικού λεξικού και ως μία πρώτη καταγραφή, αποτελούν τη κατηγορία που το Χόλιγουντ ονόμασε "Sword and Sandal Movies", ενώ η θρυλική Ιταλική Τσινετσιτά (από τα studios της οποίας προέρχονται οι περισσότερες ταινίες του βιβλίου) μετονόμασε σε peplum (χλαμύδα στα ελληνικά). Ταινίες που αποτύπωσαν και -συχνότατα- διαστρέβλωσαν ή κατακρεούργησαν την αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή ιστορία. Ταινίες, όμως, που άφησαν ανεξίτηλη τη σφραγίδα τους στην ιστορία του κινηματογράφου είτε ως επικές, πομπώδεις υπερπαραγωγές (εξ Αμερικής), είτε ως γνήσιες cult δημιουργίες (εξ Ιταλίας)!
Οι ταινίες είναι καταχωρημένες αλφαβητικά και για τη κάθε μία ο συγγραφέας-δημοσιογράφος, ερευνητής και κριτικός κινηματογράφου, καταγράφει στοιχεία που αφορούν τη χώρα παραγωγής, τους συντελεστές, την υπόθεση/σενάριο καθώς και κάποια ενδιαφέροντα σχόλια. Άξιο αναφοράς αυτής της πολύ προσεγμένης έκδοσης -από έναν πολύ μικρό εκδοτικό οίκο- είναι ένα ένθετο 50 ιλουστρασιόν σελίδων με φωτογραφίες και μοναδικές αφίσες από διάφορες ταινίες του παρόντος λεξικού! Στις τελευταίες σελίδες υπάρχει ευρετήριο με μικρό βιογραφικό των σημαντικότερων σκηνοθετών του χώρου καθώς και το πλήρες ευρετήριο των ταινιών που συμπεριλαμβάνονται στο βιβλίο.
Προσωπικά δε διέκρινα ελλείψεις –σε ένα είδος που είναι πάντως αρκετά δύσκολο να χαρτογραφηθεί πλήρως- αντίθετα εδώ υπάρχουν και ταινίες με χώρα προέλευσης το Μεξικό, δείγμα της πληρέστατης εργασίας–έρευνας που έχει γίνει από τον Άγγελο Πολύδωρο.
Ηρακλής, Ο Ιάσων και οι Αργοναύτες, Μπεν-Χουρ, Ο Δημήτριος και οι Μονομάχοι, Ο Χιτών, Κλεοπάτρα, Οδύσσεια, Μασίστας, Σπάρτακος, Γολιάθ, Ρώμος και Ρωμύλος, Κύκλωπες, γνωστές και άγνωστες ταινίες, πλάσματα του Άδη, άφθαστοι ήρωες, όμορφες Ρωμαίες, μυθικά κατορθώματα, καταγράφονται οργανωμένα και καλαίσθητα σε αυτό το εκδοτικό πόνημα αποτελώντας απαραίτητο απόκτημα για κάθε συλλέκτη, ερευνητή του είδους μα και για κάθε σινεφίλ. Απαραίτητο για όλους όσους μεγάλωσαν με αυτές τις αφελείς -στη πλειοψηφία τους- μα γνήσια γοητευτικές κινηματογραφικές δημιουργίες…»
* * *

Σοφία Ζέρβα, (εφημερίδα ΑΘΜΟΝΙΟΝ ΒΗΜΑ 24 Μαΐου 2012):
«Πρίν από λίγο καιρό, ο καλός μου φίλος Άγγελος Πολύδωρος μου έκανε την τιμή να μου προσφέρει το νεοεκδοθέν βιβλίο του με τίτλο ΧΛΑΜΥΔΑ (Λεξικό ταινιών) που αναφέρεται στις ψευδο-ιστορικές, όπως τις χαρακτηρίζει στον πρόλογό του ο ίδιος, ταινίες που γυρίστηκαν στο Χόλιγουντ και την Τσινετσιτά, μεσουράνησαν κυρίως τη δεκαετία του 60 και τα θέματά τους ήταν από την Αρχαία Ελληνική αλλά και τη Ρωμαϊκή Ιστορία και Μυθολογία. 
Το βιβλίο αυτό είναι αποτέλεσμα, όπως σημειώνει, έρευνας πέντε χρόνων και η έμπνευση για τη συγγραφή του γεννήθηκε από ένα αφιέρωμα του σκηνοθέτη Χρήστου Χαλκιά με θέμα τον «Αρχαίο κόσμο στο διεθνή κινηματογράφο» που είχε δημοσιευθεί στο περιοδικό «Αρχαιολογία» το 1990, στο τεύχος του Δεκεμβρίου. 
Αγαπητέ Άγγελε, θέλω και δημόσια να σ’ ευχαριστήσω για το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο σου, που σ’ εμένα, όπως φαντάζομαι και πολλούς άλλους της ηλικίας μου, έφερε γλυκές αναμνήσεις από τα παιδικά και τα πρώτα νεανικά μου χρόνια όταν μετά μανίας μαζί με τ’ άλλα παιδιά, βλέπαμε τις ταινίες που αναφέρονται στην ΧΛΑΜΥΔΑ σου και εμείς τα κορίτσια, «γιατί να το κρύψωμεν άλλωστε» ερωτευόμασταν τους ωραίους πρωταγωνιστές τους. 
Αγαπητέ Άγγελε, εύχομαι μέσα από την καρδιά μου το βιβλίο σου ΧΛΑΜΥΔΑ να είναι καλοτάξιδο και να το ακολουθήσουν κι άλλα, εξίσου ενδιαφέροντα με αυτό».

* * *

Γιάννης Ζουμπουλάκης στο ένθετο "Βιβλία" της εφημερίδας Το Βήμα της Κυριακής (18 Δεκεμβρίου 2011):
«Με αφετηρία τον βωβό κινηματογράφο και τερματικό σταθμό το 2010, το λεξικό ταινιών «Χλαμύδα» του δημοσιογράφου Άγγελου Πολύδωρου είναι ένας όχι πλήρης αλλά διασκεδαστικός μίνι οδηγός που θα ενθουσιάσει τους φίλους ενός από τα πιο παρεξηγημένα είδη του κινηματογράφου.
Όπως φαίνεται από τους «300» και την «Τιτανομαχία» (ταινία του 2010 στην οποία χρονολογικά σταματά το λεξικό), οι ιστορίες από την αρχαία ελληνική, τη ρωμαϊκή αλλά και την αιγυπτιακή μυθολογία εξακολουθούν να τροφοδοτούν τα σενάρια των ταινιών «sword and sandal», όπως τις βάπτισε το Χόλιγουντ, ή «peplum», σύμφωνα με τον ορισμό της γαλλικής διανόησης της δεκαετίας του 1950. Ο Ηρακλής, ο Ιάσων, ο Λεωνίδας, ο Σπάρτακος, ο Δημήτριος και ο Μέγας Αλέξανδρος είναι μερικά από τα πρόσωπα της ελληνικής μυθολογίας που έχουν βρεθεί στο επίκεντρο της κινηματογραφικής παραγωγής αυτών των ταινιών.
Ως είδος η «ταινία-χλαμύδα» άρχισε να ανθεί τη δεκαετία του 1950, όταν η ιταλική Τσινετσιτά έγινε το «Χόλιγουντ στον Τίβερη», κάτι στο οποίο πρωτοστάτησε το ίδιο το Χόλιγουντ, που θεώρησε τον χώρο ιδανικό για τα γυρίσματα επικών ταινιών: η βολική χωροταξία αλλά και τα φθηνά εργατικά χέρια της Ιταλίας συνέβαλαν στη δημιουργία λαμπρών υπερπαραγωγών όπως το «Κβο Βάντις» (1951) του Μέρβιν Λιρόι ή στον θρίαμβο των 11 Οσκαρ «Μπεν Χουρ» (1959) του Γουίλιαμ Γουάιλερ.
Περί τα τέλη της δεκαετίας του ‘50 η Ιταλία ξεκίνησε να αντιγράφει με τον δικό της χαριτωμένο τρόπο τις επικές αμερικανικές παραγωγές και στην Τσινετσιτά ανθίζει η ιταλική «ταινία-χλαμύδα». Οι απίστευτοι τίτλοι («Μασίστας εναντίον Κυκλώπων»), η οργιαστική φαντασία τσαπατσούληδων σκηνοθετών και η παρουσία διατόντων αστέρων «ηθοποιών» – Στιβ Ριβς στην καλύτερη περίπτωση, Κερκ Μόρις στη χειρότερη – ήταν τα χαρακτηριστικά του είδους, το οποίο άρχισε να φθίνει τη δεκαετία του 1970, αλλά ξαναπήρε τα πάνω του με την επιτυχία του «Μονομάχου» το 2000».


* * *


Χρήστος Φωτιάδης, Αμαρυσία 10ης Δεκεμβρίου 2011, με τίτλο «Όταν ξυπνούν οι αναμνήσεις»:
«Επιτέλους ήρθε στα χέρια μου ο θεματικός κατάλογος ταινιών "ξίφους και σανδάλων", που επιμελήθηκε συστηματικά ο συνάδελφος και φίλος Άγγελος Πολύδωρος. Πρέπει να παραδεχτώ ότι η έκπληξή μου ήταν ευχάριστη, τόσο σε ό,τι αφορά την εμφάνιση όσο και το περιεχόμενο.
Διαβάζοντάς το, επέστρεψα στα παιδικά - εφηβικά μου χρόνια, όταν οι ταινίες του είδους μεσουρανούσαν. Διαπίστωσα ότι είναι βαθιά χαραγμένες στο υποσυνείδητό μου, αν και στις δεκαετίες που ακολούθησαν απαξιώθηκαν πλήρως από τους κριτικούς και οπαδούς του ποιοτικού κινηματογράφου.
Ακολουθώντας τις σελίδες του καταλόγου, οι αναμνήσεις ξεπηδούσαν σε κάθε σελίδα του! Ξεχασμένοι πρωταγωνιστές, τίτλοι που τότε χάλαγαν κόσμο και μια ολόκληρη δεκαετία –από τις πιο όμορφες της γενιάς μου– με αμέτρητες επικές ταινίες, δεκάδες χιλιάδες κομπάρσους, εκπληκτικά για την εποχή εφέ και κρυφά ποιοτικά στοιχεία.
Και κάτι πολύ σημαντικό για τους τότε δεκάχρονους και πάνω: Οι ταινίες αυτές είναι συνδεδεμένες με τη σεξουαλικότητά μας, αφού τότε… υποκαθιστούσαν τις (ανύπαρκτες) ερωτικές ταινίες! Ανάλογα με τα… γούστα μας, επιλέγαμε τις πρωταγωνίστριες-σεξουαλικά πρότυπα, που σημάδευαν υποσυνείδητα τον ερωτισμό μας. Χάρη στον Άγγελο ξαναθυμήθηκα τη Ροσάνα Ποντεστά και την ερμηνεία της στην «Σκλάβα της Ρώμης», που την κατέστησε τότε είδωλό μου! Ημίγυμνα σώματα πανέμορφων πρωταγωνιστριών, που μπορούσαμε χωρίς ενοχές να απολαύσουμε, αφού ο (ελάχιστα) λανθάνων ερωτισμός κρυβόταν πίσω απ’ το άλλοθι της… ιστορικής ταινίας!
Στον πλούσιο φωτογραφικό κατάλογο, κορυφαία η φωτό της Σοφίας Λόρεν «τόπλες», που με το ζόρι κρύβει τα στήθη με τα χέρια της! Όσο το σκέφτομαι, τόσο πιο πολύ καταλήγω στο ότι ο ερωτισμός και όχι ο "ηρωισμός" ήταν το κυρίαρχο στοιχείο των ταινιών της "χλαμύδας"!
Τέλος, στη (βέβαιη!) επανέκδοση του βιβλίου, θα πρέπει να υπάρχει μια λίστα με τους πιο γνωστούς ηθοποιούς που παρέλασαν από αυτές τις ταινίες. Ενδεικτικά θα αναφερθώ στους: Στιβ Ριβς (αναμφισβήτητος κυρίαρχος του είδους!), Γιούλ Μπρίνερ, Όρσον Γουέλς, Γκρέγκορι Πεκ, Άβα Γκάρντνερ, Πίτερ Οτούλ, Βίνσεντ Πράις, Τζέιν Μάνσφηλντ, Άντονι Κουήν, Σοφία Λόρεν, Πολ Νιούμαν, Νάταλι Γουντ, Ρότζερ Μουρ, Ρίτσαρντ Μπάρντον, Ελίζαμπεθ Τέιλορ και πολλοί άλλοι».


* * *


Δημήτρης Σουλιώτης, Αμαρυσία 28ης Ιανουαρίου 2012 με τίτλο «Φορώντας… χλαμύδα, στα χρόνια της αθωότητας»:
«Σήμερα τελείωσα το βιβλίο του ξεχωριστού μου φίλου Άγγελου Πολύδωρου με τον τίτλο ΧΛΑΜΥΔΑ, των εκδόσεων ΑΜΑΡΥΣΙΑ, και αποφάσισα να γράψω το παρόν σημείωμα για τις σκέψεις, αλλά κυρίως για τα συναισθήματα, που μου προκάλεσε.
Το βιβλίο το διάβασα με τον εξής τρόπο, τον οποίο και προτείνω στους αναγνώστες του. Πρώτα είδα τις φωτογραφίες και βυθίστηκα στη θάλασσα των συναισθημάτων και της νοσταλγίας, κατόπιν διάβασα τα στοιχεία των ταινιών που είχα δει ή απλά γνώριζα και τέλος μεταφέρθηκα στο πεδίο της λογικής και διάβασα το πρώτο μέρος με τα ιστορικά, πληροφοριακά στοιχεία και το τελευταίο με τα βιογραφικά σημειώματα των σκηνοθετών.
Και πρώτα στο χώρο των συναισθημάτων… Πού με ταξίδεψες Άγγελε:
Λαμία, τις δεκαετίες του ‘60 και του ‘70, φτώχεια, αλλά και ελπίδα και προσμονή για ένα καλύτερο αύριο, ο κινηματογράφος ΠΑΛΛΑΣ του Καρανικόλα και η αγαπημένη μου γειτόνισσα η κυρα-Μήτσαινα, που δούλευε στο κυλικείο και με έβαζε τζάμπα πριν αρχίσει η πρώτη μεσημεριανή παράσταση. Χάρις στην κυρα- Μήτσαινα είδα πολλές από τις ταινίες που αναφέρεις στο βιβλίο σου, οι οποίες με μετέφεραν για πρώτη φορά από τον περιορισμένο χώρο της γειτονιάς μου στον κόσμο της ιστορίας και των ιδανικών. Και ήταν τότε στις αρχές της δεκαετίας του ’70, που, επηρεασμένος -όπως αναφέρεις- από τα έργα της «ΧΛΑΜΥΔΑΣ», έφτιαξα μπάρα από βάρη με τσιμέντο σε δύο άδειους ντενεκέδες από βούτυρο, για να κάνω «σώμα» και να μοιάσω του Μασίστα…
Και μετά από τα συναισθήματα… με μετέφερες, Άγγελε, στον κόσμο της λογικής και των ιδεών και πέρασαν από το μυαλό μου σκέψεις όπως οι ακόλουθες: Μήπως όλοι εμείς, που αν και προερχόμενοι από συντηρητικές οικογένειες, μας προσέλκυσαν τελικά οι ιδέες της ισότητας, της δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης της Αριστεράς, συναντήσαμε για πρώτη φορά αυτές τις ιδέες στους ήρωες των ταινιών ΧΛΑΜΥΔΑ; Μήπως ο γιγαντόσωμος, ρωμαλέος και υπερασπιστής των αδυνάτων σκλάβος, που τα βάζει με αυτοκρατορίες, αυτός ο σκλάβος που επηρέασε την ψυχή φτωχών, καταπιεσμένων, αλλά κυρίως ευαίσθητων παιδιών και εφήβων, ταυτίζεται στο ασυνείδητό μας με το Μαρξ, τον Τσε Γκεβάρα, το Χο Τσι Μινχ και το συμπατριώτη μου Άρη Βελουχιώτη;
Τελικά, πιστεύω ότι η αξία ενός βιβλίου δεν κρίνεται από το εάν ικανοποιεί ή όχι κάποια ψυχρά τεχνοκρατικά κριτήρια, που θέτουν κάποιοι, που αυτοπροσδιορίζονται ως ειδικοί, αλλά από τα βαθύτερα συναισθήματα και τις βαθύτερες σκέψεις, που προκαλεί στον αναγνώστη. Και το βιβλίο του Άγγελου Πολύδωρου, μου προκάλεσε τέτοια συναισθήματα και τέτοιες σκέψεις.
Φίλε μου Άγγελε… γιατί να είμαστε κι οι δύο αισθηματίες, γιατί να μπλέκουμε σε παλιοϊστορίες νοσταλγίας, που περιέχουν και κάποια θλίψη; Αλλά τι να κάνουμε, στην αχλύ της θλίψης, βρίσκεται κρυμμένη και η Τέχνη…»


ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΓΙΑ ΤΟ ΛΕΞΙΚΟ ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ